De briljantie van de Wet DBA

De Wet DBA is heftig bekritiseerd: het levert een onwerkbaar systeem op en de belastingdienst zelf zou met de handen in het haar zitten. U heeft in tal van media kunnen lezen en horen dat de aanpassingsmoeilijkheden zo groot zijn, dat staatssecretaris Wiebes invoering van de wet in de ijskast heeft moeten zetten tot 1 januari 2018. Ik hou u voor dat de Wet DBA niet het wangedrocht is waar het voor gehouden wordt, maar een briljante vorm van people management.

De VAR

Om te beginnen: voor een plan dat in de ijskast is gezet, is de Wet DBA wel in een vergaande vorm van inwerkingtreding. De wet is namelijk per 1 mei 2016 ingevoerd. De Wet DBA doet niet meer dan het afschaffen van de verklaring arbeidsrelatie (VAR). Met een VAR kon een zzp-er zijn opdrachtgever de garantie bieden dat die opdrachtgever niet achteraf aangeslagen zou worden voor heffing en premies (plus boetes). Van die zekerheid werd oneigenlijk gebruik gemaakt, met als gevolg duizenden schijnzelfstandigen zonder pensioen, werkloosheids- of arbeidsongeschiktheidsverzekering. Dat was onwenselijk, en daarom wilde de regering af van de VAR. Als substituut kan gebruik worden gemaakt van de modelovereenkomst, maar die komt met een waarschuwingssticker: als de praktijk afwijkt van hetgeen in de modelovereenkomst is opgenomen, dan kan de belastingdienst toch besluiten dat sprake is van een arbeidsovereenkomst.

Opdracht- of arbeidsovereenkomst?

Zonder VAR wordt het opeens weer erg belangrijk om een overeenkomst tussen opdrachtgever en –nemer te duiden aan de hand van de wettelijke definitie. En nu wil het feit dat de wettelijke definities van de opdracht– en arbeidsovereenkomst elkaar niet zo verschrikkelijk veel maken. Dat terwijl de rechtsgevolgen een verschil tussen dag en nacht opleveren, niet in de laatste plaats wat betreft de mogelijkheden tot beëindigen van de overeenkomst. De belastingdienst heeft een Handreiking DBA opgesteld, met daarin een (niet bijster indrukwekkende) samenvatting van de jurisprudentie op dit gebied. Die laat een erg verdeeld beeld zien zonder de harde regels waar iedereen op zit te wachten.

Wet DBA

Onzekerheid alom dus. De wetgever heeft daarvoor begrip getoond en aangekondigd om terughoudend te handhaven tot 1 mei 2017, en dat wordt nu dus 1 januari 2018. Het gevolg is dat iedereen die gebruik maakt van zzp-ers, nog langer in onzekerheid verkeert of hij het wel goed doet. Die onzekerheid, gecombineerd met de dreigende werking van de Wet DBA, heeft tot gevolg gehad dat grote bedrijven zich massaal ontdoen van zzp-ers. het lijkt er op dat deze bedrijven zich gedwongen hebben gevoeld om te beoordelen of zij een zelfstandig opererende specialist inschakelen of gebruik maken van schijnzelfstandigheid in crisistijd. Dat betekent dat het middel werkt: zelfs vanuit de ijskast. Briljant.