De “zelfstandige” Uber chauffeur
Het aanbieden van diensten via onlineplatformen, zoals taxiritten via de app Uber, roepen vragen op over nieuwe arbeidsverhoudingen. Is een Uber chauffeur een zelfstandige dienstverlener of een werknemer? In de praktijk blijkt dat de Uber chauffeur in grote mate afhankelijk is van (de werkwijze van) het platform. De vraag rijst of de Uber chauffeur in zijn afhankelijkheid van het platform recht heeft op arbeidsrechtelijke bescherming.
Arbeidsovereenkomst
Binnen het huidige recht wordt de grens tussen een zelfstandige dienstverlener en een werknemer beoordeeld aan de hand van artikel 7:610 BW, waaruit volgt dat moet worden voldaan aan drie criteria. Er moet sprake zijn van:
- een gezagsverhouding (de werknemer is ondergeschikt aan de werkgever en moet zijn instructies opvolgen);
- arbeid (de werknemer is verplicht arbeid te verrichten); en
- loon (de werknemer ontvangt loon in ruil voor de verrichte arbeid).
Uber ziet zijn chauffeurs als zelfstandige dienstverleners, omdat er geen sprake zou zijn van een gezagsverhouding. In de praktijk blijkt echter dat er weinig ruimte is voor zelfstandigheid van de chauffeur.
Europese Commissie
Zolang de Uber chauffeur zich bevindt in het grijze gebied tussen de daadwerkelijk zelfstandige dienstverlener en de afhankelijke werknemer, mist hij de arbeidsrechtelijke bescherming die een werknemer wel geniet. Er is een groeiende gedachte dat de arbeidsverhouding van een Uber taxichauffeur ook arbeidsrechtelijke bescherming verdient, zodat zij bijvoorbeeld ook recht hebben op het wettelijk minimum loon.
De Europese Commissie heeft zich gebogen over de ontwikkelingen binnen de onlineplatformeconomie. Om te kunnen bepalen of de huidige nationale wetgeving van lidstaten voldoende bescherming biedt aan de Uber chauffeur moet gekeken worden naar de feitelijke verhouding van het onlineplatform (de Uber app) en de aanbieder van de dienst (de Uber chauffeur), alsook de mate waarin de Uber chauffeur wordt geïnstrueerd zijn taken uit te voeren. Omdat vaak niet wordt voldaan aan de criteria voor een traditionele arbeidsverhouding, ontstaat volgens de Commissie behoefte aan een nieuwe vorm van werknemerschap voor platformwerkers.
Uber zaak in Engeland
Recentelijk kwam in Engeland een zaak tussen Uber chauffeurs en hun werkgever voor bij het ‘Employment Tribunal’. Volgens het Employment Tribunal valt de Uber chauffeur onder de definitie van zo’n “worker” en heeft hij recht op diezelfde arbeidsrechtelijke bescherming.
Door het Employment Tribunal werd daarbij gekeken naar de omstandigheden waaronder de Uber chauffeur zijn werk moet uitvoeren. Daaruit werd geconcludeerd dat de Uber chauffeur maar een zeer beperkte zelfstandigheid had in het uitvoeren van zijn werk en er dus wel degelijk sprake is van een gezagsverhouding met zijn werkgever. Zo kan de Uber chauffeur bijvoorbeeld zijn ritprijzen niet naar eigen inzicht verhogen en kan hij de te rijden route niet zelfstandig bepalen maar wordt deze opgelegd door zijn werkgever.
Gevolgen
Het valt te bezien in hoeverre de gedachten van de Engelse rechter ook elders worden overgenomen. Het Nederlandse arbeidsrecht biedt daarvoor wel aanknopingspunten, waardoor de Engelse uitspraak ook onder Nederlands gevolgd zou kunnen worden. Vervolgens is het de vraag waar dat dan ophoudt, want Uber is niet het enige dienstenplatform. Te denken valt ook aan Airbnb, werkspot en Clickworker.